Het lijkt zo ongevaarlijk en verrijkend: social media. Dankzij deze handige tools verliezen we familieleden niet uit het oog, weten we perfect wat oud-klasgenoten van groep 8 tegenwoordig uitspoken en zijn we meer met elkaar verbonden dan ooit. Denken we. Maar tijdens dat eindeloos scrollen door Instagram feeds bombarderen we onszelf ook met perfecte plaatjes van fitgirls, feestjes en healthy bowls en volgens onderzoek worden we daar in hoog tempo afhankelijk én doodongelukkig van. Bestaat er een ‘healthy way’ om social media te gebruiken of zijn we zo bang iets te missen dat we niet meer zonder kunnen?
Social Media zijn zo snel en massaal ons leven binnengekomen, dat ze niet alleen een enorme invloed hebben op ons dagelijks leven, maar ook steeds vaker onderwerp worden van wetenschappelijk onderzoek. Uit nieuwe Britse resultaten blijkt dat social media verslavender zijn dan alcohol en sigaretten. Binnen ‘no time’ zijn we ‘hooked’ en checken we massaal - en vaak dwangmatig - Instagram, Snapchat en Facebook vanuit de angst om maar niets te missen.
Slechte invloed
Oké, het kost bakken met tijd om al die social media feeds dag in dag uit bij te houden en we zijn bang om iets te missen, maar is dat dan zo erg? Absoluut, want het gevaar zit ‘m niet eens in dat enorme aanbod dat we dagelijks tot ons nemen, het zit vooral in de aard van die posts. Want door het zien van plaatjes die bewerkt zijn met tig filters lijkt het alsof onze social media vrienden een perfect leven hebben. Een mooier leven dan dat jij zelf hebt. En daar gaat het mis. Want het is menseigen om onszelf met anderen te vergelijken en dankzij deze kanalen krijgen we niet alleen een veel scherper inkijkje in het leven van onze omgeving, het is ook nog een geromantiseerd beeld van de werkelijkheid dat we voor waar aannemen. Met name bij jongeren leidt dit vergelijkingsgedrag vaak tot depressieve gedachten en zorgt hun social media gebruik eerder voor een ongelukkiger leven, omdat ze zien dat anderen het beter hebben en omdat ze zich zelden realiseren het leven dat we massaal delen op social media is uiteraard geen afspiegeling van de werkelijkheid.
Instagramproof
Waar social media als Twitter, Facebook en Linkedin al een vergelijkende en verslavende werking hebben, spant het populaire Instagram de kroon. Dit snelst groeiende social media platform is dé plek om je leven op te leuken en de mooiste foto’s te plaatsen. Want met een gewoon kiekje van een simpele boterham met kaas is verre van Insta-waardig. Foto’s van lunches die op Instagram voor likes zorgen, zijn sowieso genomen bij de nieuwste, net geopende hotspots van de stad, bevatten heel wat avocado’s, gepocheerde eitjes of ander hip spul en zijn ook nog eens zo vaak gefotografeerd, bewerkt en gefilterd voor ze zijn geplaatst dat het daadwerkelijke eitje en de bijbehorende matcha thee allang zijn afgekoeld. Niks echts aan dus en juist dat onderscheid kunnen we steeds moeilijker maken.
Vooral meiden in de leeftijd van 14 en 24 jaar – een grote doelgroep op Instagram – vinden het onderscheid tussen ‘echt’ en ‘gemaakt’ lastig en krijgen een laag zelfbeeld van al die perfecte foto’s. Het is dan ook geen verrassing dat het aantal jongeren met een angstige of depressieve gevoelens dankzij social media met 70% is gestegen. En denk niet dat je daarvoor als een junkie dag en nacht aan je telefoon gekluisterd moet zitten. Een blootstelling aan social media van 2 uur per dag zorgt al voor dit effect. Omdat het effect juist bij jongeren zo sterk is en ouders vaak geen idee hebben waar hun kind online uithangt, is controle hierop lastig. Want waar leg je – voor jezelf én je kind – de grens? Hoeveel toegang geef je je kids tot social media en vanaf welke leeftijd? Hoe ga je samen om met de risico’s en help je hen om foto’s in perspectief te zien. De gevolgen van internet – denk aan sexting – worden immers steeds explicieter.
FOMO en Nomophobia
Waar pijn vaak de drijfveer is tot vooruitgang, zorgt angst juist voor het gebrek daaraan. En juist die angst ligt aan de oorsprong van twee nieuwe trends: FOMO en Nomophobia. FOMO, de afkorting voor Fear Of Missing Out, is iets waar jongeren veel last van hebben. Ze willen alles zien en meemaken. Door het grote aanbod is dat echter niet realistisch: je kunt niet iedere foto, ieder filmpje en iedere post zien als je daarnaast ook nog een normaal leven wil leiden. Het aanbod is simpelweg te groot. Bedrijven spelen op deze nieuwe angst in: zo is content op Snapchat of Instastories slechts tijdelijk beschikbaar én moet je wel acuut kijken om het filmpje niet aan je voorbij te laten gaan. Dit zorgt ervoor dat jongeren dwangmatig social media blijven checken, slechter slapen, minder goed eten, zich gestresster voelen en een minder goed zelfbeeld ontwikkelen. Nomophobia is iets dat hiermee te maken heeft. Nomophobia staat voor ‘No Mobile Phobia’ en daar wordt de stress en angst mee bedoeld die jongeren ervaren als ze hun mobiele telefoon niet bij zich hebben. Een bekend probleem? Niet voor 40% van de ouders van deze jongeren die niet eens van het bestaan van deze angsten afweet.
Is Instagram dan de enige boosdoener in het social media landschap? Zeker niet. Naast Instagram is deze slechte invloed op jongeren ook sterk zichtbaar op Snapchat en Facebook. Bij Youtube valt de ‘schade’ vaak juist mee. De verklaring daarvoor ligt voor de hand: de wereld op het videoplatform is een stuk minder gepolijst en populaire vloggers laten naast hun ‘fortune and fame’ook regelmatig hun ‘struggles’ en mindere momenten zien.
En nu?
Moeten we social media dan volledig uitbannen om weer een stressvrij leven te krijgen? Natuurlijk niet, maar het aloude ‘gebruik, maar gebruik het met mate’ helpt wel. Daarnaast is het zinvol om jezelf er regelmatig aan te herinneren dat je jouw echte leven nooit kunt vergelijken met het socialmedia-leven van anderen. Social media zijn geen afspiegeling van het echte leven, het zijn etalages. Kun je zelf af en toe prima relativeren en heb je kinderen of neefjes of nichtjes? Check dan eens samen hun Instagram tijdlijn, praat samen over wat je ziet en draag deze boodschap uit. Dan wordt social media weer waar het ooit voor bedoeld was: tools om je leven mee te verrijken.